Czy Sztuczna Inteligencja zabierze nam pracę?

Coraz częściej mówi się, że najnowsze zdobycze techniki, w szczególności w obszarze sztucznej inteligencji, przyczynią się do upadku wielu zawodów, a w konsekwencji utraty miejsc pracy przez ogromną liczbę ludzi. Czy rzeczywiście mamy się czego obawiać?

Rozwój sztucznej inteligencji

Sztuczna inteligencja (często stosowany skrót to AI, ang. artificial intelligence) to ogólne pojęcie, które w terminologii występuje już od kilkudziesięciu lat [1] i oznacza przede wszystkim tworzenie rozwiązań (np. programów komputerowych), które działałyby zgodnie z funkcjami ludzkiego umysłu. To bardzo krótka i uproszczona definicja; warto zaznaczyć, że AI łączy się z wieloma technologiami (np. data science, uczenie maszynowe) oraz innymi dziedzinami nauki (np. biologia, medycyna).

Na pytanie zawarte we wstępie subiektywnie odpowiedziałbym NIE. Raczej nie. Słowo “raczej” przyszło mi na myśl po chwili, gdyż AI to dynamicznie rozwijający się sektor i naprawdę trudno przewidzieć, jakiej ekspansji dokona w najbliższych latach. Myślę, że kluczem do rozważania nad tego typu problemami jest czas. Musimy skupić się na najbliższych kilku latach (rozmyślanie o najnowszych technologiach w perspektywie kilkudziesięciu lat nie ma większego sensu) i uważam, że w tej perspektywie czasowej jesteśmy bezpieczni.

MY, czyli kto?

Jeżeli jesteś człowiekiem, który myśli, że praca to działalność wykonywana w ramach raz wyuczonego zawodu aż do osiągnięcia wieku emerytalnego, to rzeczywiście może cię spotkać niespodzianka i pewnego dnia dostaniesz wypowiedzenie, a twoją pracę, i być może tysięcy podobnych do ciebie ludzi, wykona odpowiednio zaprogramowana maszyna.

Natomiast jeśli pragniesz być osobą świadomą na rynku pracy, to zapewne zdajesz sobie sprawę z tego, że będzie on wymagał od ciebie ciągłego podnoszenia kwalifikacji, nauki nowych zagadnień czy nawet zmiany zawodu. Uważam, że elastyczność i dynamiczne przystosowywanie się do wymagań rynku pracy są dobrym parasolem ochronnym przed strumieniem rozwiązań, jakie tworzą specjaliści od AI.

Automatyzacja to nie nowość

Obawy o utratę miejsc pracy nie są czymś nowym. Znane są już one od przynajmniej kilkunastu lat w związku z rozwojem ogólnie pojętej automatyzacji, która też oczywiście wykorzystuje techniki sztucznej inteligencji. Można by postawić zarzut, że automaty zabrały pracę ludziom: są parkomaty zamiast osób pobierających opłaty za parking, korzystamy z bankomatów zamiast realizować czek w bankowym okienku, korzystamy z kas automatycznych w supermarketach (choć tu akurat uważam, że ich popularność i tak jest nikła, wciąż tradycyjni kasjerzy mają większe oblężenie niż automatyczne kasy, ale to prędzej czy później się zmieni).

Obawy, czyli kto traci pracę

Mówiąc o AI myśli się przede wszystkim o bardziej skomplikowanych zajęciach niż wypłacanie gotówki czy pobór opłaty za parkowanie. Sztuczna inteligencja potrafi zastąpić np. dziennikarzy. To rozwiązanie stosuje m.in. Microsoft na swoim portalu MSN.com, gdzie treści są wybierane za pomocą algorytmów AI. Wdrożenie tego rozwiązania mogło pozbawić pracy kilkudziesięciu osób [2]. Z kolei dziennik “The Guardian” [3] opublikował esej, przy tworzeniu którego, duży wpływ miał algorytm sztucznej inteligencji.

Będąc przy dziennikarstwie, warto podkreślić, że AI z tekstami radzi sobie bardzo dobrze. Może nawet przeprowadzać pierwsze rozmowy z klientami za pomocą komunikatorów. Technologia AI jest wykorzystywana m.in. przez YouTube przy moderacji filmów i komentarzy (w czasach koronawirusa jeszcze w bardziej wzmożony sposób [4]).

W pierwszej kolejności sztuczna inteligencja będzie wykorzystywana tam, gdzie mamy do dyspozycji dużą ilość danych. Weźmy chociażby pod uwagę stanowiska związane z reklamą i marketingiem. Mamy tam do czynienia z informacjami, które idealnie nadają się do rozwiązań AI.

Podobnie jest w sektorze finansowym. Obliczanie zdolności kredytowej czy ryzyka finansowego w sposób algorytmiczny pozwoli na zmniejszenie zatrudnienia analityków finansowych, a odpowiednio przygotowane systemy potrafią także wykrywać oszustwa finansowe [5].

Być może także w prostych przypadkach medycznych, algorytm może zastąpić lekarza. Na podstawie objawów otrzymamy receptę. Trudno jednak, aby pacjent poddał się operacji robotowi, który byłby całkowicie pozbawiony wpływu chirurga. Lekarze specjaliści wykorzystują zaawansowany technologicznie sprzęt, niemniej jednak nie odbywa się to bez dużej ingerencji człowieka.

Inne aspekty AI

Powyżej przedstawiłem tylko kilka przykładów zastosowania sztucznej inteligencji. Ale powiedzmy o jeszcze jednej kwestii. W opozycji do utraty miejsc pracy, którą mogą zabrać rozwiązania AI, pojawia się perspektywa nowych specjalizacji dla osób, które będą zajmować się tworzeniem tych rozwiązań. Wrócę do przykładu z parkomatami. Potrzeba przecież ludzi, którzy będą je montować, serwisować, produkować, itp. Nie byłoby tych stanowisk, gdyby opłaty za parking były pobierane w sposób tradycyjny. Analogicznie będzie ze sztuczną inteligencją. Nie chcę oczywiście mówić, że na każdy wyparty przez AI zawód powstanie jakiś inny, nowy, i bilans wyjdzie na zero. To zbyt prymitywne stwierdzenie. Niemniej jednak AI potrzebuje mnóstwo specjalistów do tworzenia i obsługi nowych rozwiązań.

Warto także postawić się w roli biznesmena, nawet właściciela małej firmy. Prowadząc działalność zależy nam na tym, aby praca w naszej firmie była wykonywana efektywnie. Jeśli pojawiłoby się rozwiązanie technologiczne, które pod kątem efektywności przewyższa ludzkie zasoby, na pewno zdecydowalibyśmy się je wprowadzić, kosztem etatu dla pracownika. Rozwiązania AI mogą być wykorzystywane w raportach finansowych, przy planowaniu produkcji czy działaniach marketingowych w przedsiębiorstwach.

Nowe niepewne czasy

Wpływ na rozwój sztucznej inteligencji mogą mieć również obecne czasy, tzn. pandemia koronawirusa. Mam tu na myśli dwa aspekty. Po pierwsze firmy są zmuszone do szukania rozwiązań, które zmniejszą liczbę pracowników w biurach. Częściowo mogą posiłkować się pracą zdalną, ale właśnie przez covid zastępowanie ich algorytmami w dzisiejszych czasach ma dodatkowy plus.

Po drugie medycyna szuka rozwiązań, które pomogą w leczeniu chorych i usprawnią funkcjonowanie służby zdrowia w tym trudnym czasie. Warto chociażby wspomnieć o systemie, który pomaga wykrywać chorych poprzez pomiar temperatury ciała wielu osób jednocześnie. Pomaga to odciążyć personel medyczny w szpitalach. Taki system działa już m.in. w szpitalu w Świnoujściu [6].

AI w testingu

Pod wielkim znakiem zapytania stawia nas sztuczna inteligencja. Choć wiele osób uważa, że wyprze ona programistów i testerów, to nie jest to do końca prawda. Wszystko odbywa się poprzez ewolucję, a nie rewolucję. Już dziś mamy oprogramowanie wykorzystujące sztuczną inteligencję do zarządzania testami.

Jednym z nich jest “mabl”, które służy do utrzymywania testów regresyjnych. Mabl dba o to by set regresyjny był aktualny, poprzez poprawianie błędów, które wynikają ze zmian w frameworku tworzonego oprogramowania. Samo komunikuje spadek wydajności kodu oraz porównuje zmiany wizualne w UI.

Kolejnym o którym warto wspomnieć to Vision AI od Tricentis, które pomaga automatyzować UI, niezależnie od wybranej technologii stojącej za “fontem”. Oczywiście to nie jest tak, że narzędzie zastępuję testera. Mówimy tu o wsparciu testera.

Jeżeli takie oprogramowanie wyprze testerów, jakich znamy dziś, to na ich miejsce pojawią się nowi, którzy wykraczają poza znany nam Świat IT. Tester przyszłości będzie posiadał wiedzę z takich dziedzin jak behawiorystka, procesy nauczania czy budowa modeli prognostycznych. Jednak nim to nastąpi, wystarczy rozróżniać podstawowe pojęcia jak AI, Deep Learning i Machine Learning. Pamiętajmy, nieważne, w jakich czasach żyjemy, zawsze wiedza była, jest i będzie potęgą. Im więcej o czymś wiemy, tym bardziej świadome decyzje podejmujemy, a co za tym idzie, lepiej kształtujemy naszą przyszłość. Należy też pamiętać, iż nie mówimy tu o rewolucji, gdzie nagle budzimy się w jakiejś nowej rzeczywistości, a raczej o ewolucji, czyli procesie rozłożonym w czasie.

Odnośniki w tekście / bibliografia: